Þetta er mín skoðun

Uppblásin smámunasemi getur orðið bestu málum að falli. Menn telja að skoðanir þeirra séu mikilvægari  en þarfir samfélagsins í kringum sig . Ímynduð gægjuþörf náungans virðist hafa sett stein í götu stjórnlagaþings, ekki hefur verið gengið á hlut eins eða neins og enginn einstaklingur hefur gefið sig fram og talið sig haft skaða af.  Eftir situr þjóð sem kallað hafði eftir aðkomu að sínum málum á öðrum vettvangi . Taldi tímabært að breyta stjórnarskránni, og að rödd almennings mætti þar hljóma. En nei og  nei , sumir vilja gera allt í leyni og því verður engu breytt.

Nú skal maður ekki gera lítið úr áliti Hæstaréttar, og rétt er að öll þau atriði sem talin eru upp eiga þar fullan rétt á sér. En um leið og maður sér  úrskurðinn fer maður óneitanlega umleið að velta fyrir hugsanagangi þeirra sem kærðu. Eða tilganginum með kærunni. Óneitanlega svolítið Heimdellingalegur bragur á þessu öllu saman.

En það þýðir ekki að deila við dómarann, og þá er bara að halda áfram. Boða til nýrra kosninga. Sem nú gætu fjallað um fleiri mál sem undanfarið hafa brunnið á og ýtt undir óstöðugleikann í þjóðfélaginu. Þar mætti spyrja um kvótann, um aðildarviðræður við ESB , og svo margt annað sem máli skiptir nú.

Maður á að líta á áföllin sem tækifæri, læra af þeim og nýta þá stöðu sem upp kemur. Þannig verður lífið svo miklu skemmtilegra. Gæta þess magna ekki upp smáatriði sem engu máli skipta og gerir lífið bara erfiðara.

Á undanförnum árum hafa verið harðar deilur um hvernig framtíðarnýtingu á orkulindum þjóðarinnar skuli vera háttað. Hvort opinberir aðilar skuli vera eigendur auðlindarinnar, og hvernig arðgreiðslum af henni skuli vera háttað. Flestir virðast nú vera orðnir sammála um að þau skref sem tekin voru á tímum einkvæðingarinnar hafi verið röng. Og jafnframt er ljóst að þau hafa ekki skilað þeim árangri sem vera átti fylgifiskur einkavæðingarinnar. Orkuverð hefur ekki lækkað, heldur þvert á móti.

Þeir sem hæst láta og reyna enn að réttlæta aðkomu einkaðaila að rekstri orkufyrirtækjanna tala um svonefnda áhættufjárfestingu. Að mikil áhætta sé því samfara að ráðast í byggingu orkuvera. Maður veltir því þá fyrir sér hvernig málum hefur verið háttað hingað til. Hafa verið byggðar einhverjar þær virkjanir eða orkuver undanfarna áratugi þar sem sú orka sem sköpuð hefur verið hefur ekki verið seld fyrirfram? Enginn sem mér kemur í hug.

Áhættan  sem vitnað er til virðist að mestu bundin í þeim samningum sem á undan hafa farið . Binding raforkuverðs við til að mynda hugsanlegt heimsverð á áli. Þar sem hinni raunverulegu áhættu hefur verið velt yfir á  seljanda orkunnar, með von um álverð fari stöðugt hækkandi . Arðsemi  fjárfestingar seljandans , hefur verið háð árangri kaupandans og ýmsum ytri aðstæðum . Slíkir samningar heyra nú sem betur fer sögunni til. Segja má að það hluti þess árangurs sem gagnrýnin hugsun á framtíðarfyrirkomulagið hefur náð.

Mikið hefur verið gert út á í umræðunni  af hálfu ýmissa hagsmunaaðila að umræða um  hugsanlegar lausnir hvað varðar yfirráð opinberra aðila yfir auðlindinni kæmi veg og stöðvaði  frekari  erlendar fjárfestingar. Að markaðurinn myndi ekki sætta sig við þau sjónarmið sem uppi  væru , sem flest önnur ríki í kringum okkur teldu  eðlilegan hlut. Á sama tíma er þó ljóst að aðgangur að orku verður stöðugt verðmætari auðlind.  Ljóst er að sú umræða sem nú á sér stað fjallar um nýtingu fyrirtækja á því sem við viljum kalla auðlindir þjóðarinnar, en ekki þau fyrirtæki sem almennan iðnað stunda og nýta þá orku sem til fellur.

Ef marka má þær fréttir sem þessa dagana berast af áhuga erlendra aðila á nýtingu íslenskrar orku virðist því ekki nein bráðaþörf á því að örvænta. Landsvirkjun virðist vel á veg komin með að safna hugsanlegum hóp fyrirtækja til nýtingar orku á Norðausturlandi, um leið og séð er að áhugi er fyrir nýtingu á þeirri orku sem til gæti fallið á Suðvesturhorni landsins.

Enn annar árangur sem umræðan hefur haft er sú staðreynd að menn átta sig stöðugt betur á mikilvægi þess að dreifa eggjunum í fleiri körfur.  Og að mikilvægt sé að laða að fjölbreyttari fyrirtæki, sem skilji eftir fleiri störf og hærra raforkuverð. Gott dæmi um það er til að mynda hugsanleg Kísilverksmiðja í Reykjanesbæ. Þar gætu leynst þær fréttir sem við höfum svo mikla þörf fyrir nú . Vonum að það verði fyrr heldur en seinna.

Allt hangir þetta saman

Sú fjárhagsáætlun sem foystumenn meirihluta  sjálfstæðismanna í Reykjanesbæ hefur nú lagt fram fyrir árið 2011 er þungur  áfellisdómur yfir þeirra eigin störfum og stefnu.  Þar er boðaður mikill niðurskurður , auk þess sem ekki er tekið tillit til fjölda óvissuþátta sem fyririsjáanlegir eru.

Fjárhagsáætlun þessi er í hróplegu ósamræmi við þær skýringar og loforð sem forystumenn sjálfstæðismanna í Reykjanesbæ  hafa gefið undanfarin ár. Og staðfestir í raun það sem áður hefur verið sagt. Hér stendur ekki steinn yfir steini, og fjárhagsstaða Reykjanesbæjar með þeim hætti að ekki verður lengur við unað.

Meginstef  fjárhagsáætlunarinnar er sparnaður, sem á næsta ári mun koma fram í  nær allri þjónustu bæjarins. Þannig er ljóst að nú í fyrsta sinn veður lögbundin þjónusta undir viðmiðunarmökum , og  sú lögbundna  fjárhagsaðstoð til þeirra  er illa standa mun verða með því lægsta á landinu öllu.  Segja má að ekki sé mikill sómi falin í því.

Framlög til menningarmála og íþóttastarfs verða  skert  stórlega, og það þrátt fyrir að á undanförnum árum hafi verið lagt til hliðar 1 milljarður króna  í Manngildissjóð sem ætlað var til að sinna þeim málum. Þeim sjóð var eytt í hítina. Til greiðslu annarra skulda en til var ætlað. Og án þess að slíkt hafi nokkru sinni verið sjáanlega samþykkt í bæjarrráði  eins og reglur sjóðsins mæltu þó fyrir um.

Afleiðingar  fjármálastjórnar  forystumanna  meirihluta sjálfstæðismanna undanfarin ár  eru nú að koma í ljós. Framundan er fimbulkuldi. Sem skellur á íbúum Reykjanesbæjar af fullum þunga á næsta ári. Með ófyrirsjáanlegum afleiðingum.

Skuldir bæjarsjóðs hafa fimmfaldast frá árinu 2002, úr 5 milljörðum  króna í 29 milljarða króna á árinu 2010 . Án þess að séð verði að eitthvað það standi eftir ,sem sannanlega bæti hag bæjarbúa.Eftir standa skuldir sem nema  um það bil 400% af tekjum  bæjarins.  Á bak við leiktjöldin stendur bær í rústum.

Skuldir hafnarinnar sem árið 2002 voru 1,2 milljarðar eru nú tæplega 6 milljarðar króna. Án þess að fyrirséð sé að höfnin komi til með að standa undir þeirri skuld að óbreyttu og til framtíðar litið.. Lánadrottnar hafnarinnar  standa í röðum til þess að fá úrlausn sinna mála, og óvíst um afdrif þeirra mála.

Öllum er okkur ljóst að óskabarn forystumanna meirihlutans Fasteign er komin að fótum fram og bærinn hefur ekki lengur efni á að greiða þá leigu sem krafist er, um leið og Fasteign hefur ekki tök á að bjóða lægri leigu sem bærinn stendur undir í ljósi fjárhagstöðu sinnar . Leitað er að lausnum en ljóst að þar verður erfitt um vik sökum sameiginlegrar ábyrgðar eigendanna  á skuldum fyrirtækisins. Þar vega skuldir vegna bygginga  Háskólans í Reykjavík þungt, og jafnvel möguleiki á að þær gætu lent  á íbúum Reykjanesbæjar í  takt við eignarhluta bæjarins  í Fasteign. Það er undir vilja lánadrottnanna komið.

Fasteignir Reykjanesbæjar eiga við rekstrarvanda að etja, um leið og Vikingaheimar og  Kalka eru  komin í greiðslufall. Ljóst er sá rekstur stendur ekki undir þeim skuldum sem til hefur verið stofnað, og bæjarsjóður  mun ekki geta hjálpað til.

Öllum og sérstaklega meirihlutanum ætti að vera orðið ljóst að ekki verður hægt að hagræða eða skera meira niður en nú er gert ráð fyrir. Eftir standa gríðarlegar skuldir sem ljóst er af fjárhagsáætluninni að bærinn ræður ekki við. Það er ljóst að þær óraunhæfu hugmyndir forustumanna meirihlutans um 100 milljón króna hagnað af rekstri  bæjarsjóðs  standa hvorki  undir greiðslu skuldanna eins og þær liggja nú fyrir,  né því óvænta og ófyrirséða.  Hvað ætla forystumenn meirihluta sjálfstæðismanna  að gera við því ? Það kemur ekki fram í fjárhagsáætluninni.

Ég veit ekki alveg hvort rétt sé að hlæja eða gráta þegar maður lítur á bókun meirihluta sjálfstæðismanna  í Reykjanesbæ hvað varðar hækkun fasteignaskatta fyrir næsta ár. Lesi ég hana rétt þá er rökstuðningurinn sá að þar sem fasteignamat hafi lækkað, og þar með eign manna minnkað sé rétt að krefjast hærri fasteignaskatta. Þeir sem nú  eiga minna skulu því borga meira. En það er eins og maður segir það er svo margt sem erfitt er að skilja þegar kemur að fjármálastjórn meirihlutans í bænum . Manngildissjóðurinn er til að mynda eitt dæmið.

Við sölu eigna Reykjanesbæjar til Fasteignar árið 2003 var ákveðið að stofna sjóð er veita skyldi styrki og viðurkenningar  til verkefna er í þágu mannræktar og aukins manngildis í Reykjanesbæ. Stofnframlag Reykjanesbæjar voru 500 milljónir króna. Það framlag var svo hækkað snemma árs 2008 í  1.milljarð króna. Allt er þetta bókað í fundargerðurm bæjarins. Til  á að vera  sjóður á vegum Reykjanesbæjar með  1000. milljón króna höfuðstól .

Út frá því taldi ég að ég mætti ganga þegar ég í fyrradag lagði til að nýta mætti þann sjóð til að brúa sárasta bilið í niðurskurðinum í æskulýðs og félagsmálum í bænum. En klikkaði náttúrulega á því að hrósa meirihlutanum fyrir þá framsýni sem með stofnun sjóðsins hafði verið sýnd. Það líkaði ekki öllum, og kjölfarið fékk ég hringingar frá nokkrum aðilum sem sögðu að nú hafði ég aldeilis hlaupið á mig. Sjóðurinn væri  nú tómur, hafði verið eytt til greiðslu skulda bæjarsjóðs.

Það gat ég ekki séð í bókum bæjarins, en reyndi að fá staðfestingu fjármálastjóra bæjarins á hvað væri rétt og hvað væri rangt í þessu máli. Náði ekki í hana, hún var á fundi. Við svo búið dró ég úr hrifningu minn með grein í Víkurféttum, og taldi að þar með væri þessu máli lokið.

En auðvitað fékk ég svar frá bæjarstjóranum , sem aðallega gekk út á að svara einhverjum „ef" fullyrðingum sem hann setti fram. Helst mátti þó lesa út úr svarinu að það sem við höfðum haldið í takt við fyrri umfjöllun um sjóðinn að þarna  væri að sjálfstæðan sjóð með starfsmann og undir forræði bæjarráðs skv reglunum um hann,  þá væri hann  eingöngu hluti bæjarsjóðs, og hægt væri að nýta hann að eigin vild. Þrátt fyrir þær reglur og skilyrði sem stofnskjal sjóðsins segði til um. Þetta væri eiginlega allt í plati.

Burtséð frá því hvort sjóðurinn sé eiginlega bara til í plati, hefur þó enn ekki komið fram hjá honum hvort peningur sé til í sjóðnum, sem unnt sé að nýta. En það kemur fram að á næsta ári verði útlutað í nafni sjóðsins úr bæjarsjóði  helmingi lægri fjárhæð en hingað til hefur verið. Er nokkur furða að maður átti sig ekki á hvort réttara sé að hlæja eða gráta.

"Grasið er grænna hjá Guðmundi", sagði vinur minn við mig í sumar  þegar hann hallaði sér upp að girðingunni og ég sá vonleysið færast yfir andlit hans. Ég benti honum á að hann gæti auðveldlega bætt  úr því með sinna eigin blett betur með því að gefa því næringu og vökva það.  Það gerði hann og grasið hjá honum hefur sjaldan verið fallegra. Hélt því að málinu væri lokið. Og það hélt vinur minn líka.

Vinur minn  hringdi í mig í gær og sagði að nú væri allt að verða vitlaust. Guðmundur sem er rækturnarmaður af ástríðu og nýtir hátækni og dýrustu efni til að ná grasinu sem grænustu  hafði haft samband við sig. Guðmundur hafði séð hver árangur vinar míns hafði verið, og tekið eftir að hægt var að rækta grænt gras án notkunar dýrustu efna eða hátækni. Hann bauð vini mínum að koma og búa í hundakofanum hjá sér , og sjá um ræktun flatarinnar. Og gera kálgarð úr  garði vinar míns. Ef hann tæki ekki boðinu skyldi hann í krafti kunningjatengsla og fjármagns sjá til þess að vinur minn skyldi flæmdur í burtu.

Landsbyggðin logar, sökum hugmynda heilbrigðisráðuneytisins um hvernig unnt sé að ná sparnaði í heilbrigðismálum landsmanna. Og nú skal lögð niður sú þjónusta sem heilbrigiðstarfsmenn á landsbyggðinni hafa sannanlega byggt upp á hagkvæman og kotnaðarminnstan hátt.  Og skal flutt inn á stofnanir sem sannanlega veita sömu þjónustu fyrir miklu meiri pening. Sparnaðurinn er enginn. Og skynsemina vantar.

Í þeim sparnaðaraðgerðum sem á undan hafa gengið er ljóst að landsbyggðarsjúkrahúsin hafa farið í fararbroddi, og náð fram þeim sparnaði sem til var ætlast. Jafnvel þó skorið væri inn að holdi. Í gegn hefur hinsvegar skinið að áherslur ráðuneytisins hafa legið í að styrkja stöðu Landspitala háskólasjúkrahúss, sem stærsta einstaka vinnustaðarins í Reykjavík. Tillögur þeirra nú ganga enn lengra en áður. Nú skal landið lagt í eyði , til að uppfylla óskir og kröfur stjórnenda Landspítalans um að allir þeir sem veikir séu skuli lagðir inn á hátæknisjúkrhús með tilheyrandi kostnaði. Öðru vísi er ekki hægt að skilja tillögur heilbrigðisráðuneytisins nú.

Það nú undir þingmönnum komið að taka afstöðu til tillagna heilbrigisráðuneytisins. Og það er hlutverk íbúa landsbyggðarinnar að koma þingmönnum sínum í skilning um að ávinningur af tillögum heilbrigiðráðuneytisins er enginn, sé tekið tillit til hagsmuna íbúa landsbyggðarinnar. Líf þeirra er lagt undir.

Grasið var grænna hjá Guðmundi  fyrri hluta sumars, og hann gæti með breyttum áherslum í ræktun sinni náð að gera það fallegt aftur. Grasið hans verður ekki grænna þó hann flytji grasrót annarra í garðinn sinn. Hann verður að athuga hvort hann hafi ekki veikt hjá sér grasvörðinn með notkun vitlausra efna. Að vandamál hans felist í eigin gjörðum en ekki nágranna sinna sem ræktað hafa garðinn sinn af alúð. Kannski að svarið liggi í því að tala við nágranna sína í stað þess að ásælast vel ræktaðan garðinn þeirra.