Stóri bróðir í sandkassanum

 

Í gær var haldinn athyglisverður fundur í Garði, boðaður af framtíðarnefnd Sambands Sveitarfélaga á Suðurnesjum. Efni fundarins var hvernig haga skyldi samstarfi sveitarfélaganna á Suðurnesjum í framtíðinni.

Það er ljóst að það er djúpstæður ágreiningur sem ríkir á milli sveitafélaganna um samstarfið , ágreiningur sem að því er virðist megi helst ekki tala um. Þann ágreining þarf að jafna áður en lengra er haldið. Fyrir leikmann virtist svo vera Samband Sveitarfélaga á Suðurnesjum sé einna helst einhverskonar bæjarstjóraklúbbur, og lítið virkt lýðræði sé þar í gangi. Sá stærsti  ræður því sem hann vill ráða eins og í sandkassanaum forðum daga. Sé ekki látið að vilja hans hversu skynsamlegur sem hann kann að hljóma er voðinn vís.

Við sjáum það sem nú er að gerast til að mynda í málefnum Sorpeyðingarstöðvar Suðurnesja Kölku. Þar sem ekki hefur tekist að leysa ágreiningin milli stjórnmálamannanna er eina lausnin að selja stöðina. Án þess að trygging sé fyrir því að það sé til hagsbóta fyrir sveitarfélögin. Eða íbúa þeirra.

Það er ljóst að mörg eru þau verkefni sem auðveldara og ódýrara er að leysa í sameiningu. Og sveitarfélögin standa frammi fyrir stórum  verkefnum sem auðveldara er að leysa saman heldur en sundruð. Þar má meðal annars nefna málefni fatlaðra sem brátt verða á forræði sveitarfélaganna. Hvernig ætla menn að standa saman að svo risastóru verkefni, ef ekki er hægt að reka svo einfaldan hlut sem sorpbrennslu saman? Því það er þrátt fyrir allt einnig rekstrarverkefni , sem mönnum virtist í mun á fundinum að losa út úr samstarfi sveitarfélaganna.

Það er lítið sem bendir til að að það sé raunveruleg lausn eða hagkvæm  til lengri tíma litið að selja Kölku til aðila sem sem ekki er vitað hver. Það er ekki einu sinni vitað hvernig hann hyggst reka stöðina. Verður þetta áfram sorpbrennsla fyrir sveitarfélögin. Sem rekin verður út frá hagsmunum þeirra. Að kostnaðurinn verði sem allra minnstur með augljósum ábata fyrir sveitarfélögin. Eða verður þetta kannski hugsanlega annars konar sorpbrennsla , sem fyrst og fremst byggir á innfluttu sorpi, til að mynd olíuafgöngum eins og sögur herma.

Það var ljóst þegar ráðist var í byggingu Kölku á sínu tíma að fyrstu árin yrði reksturinn þungur, sökum þeirrar fjárfestingar sem í var lagt. En það var líka ljóst að það fé sem í var sett krafðist þolinmæði á meðan verið væri að greiða stofnkostnaðinn niður.  Sá stofnkostnaður hefur nú hækkað í takt við þau lán sem tekinn voru. Sá kostnaður skiptist jafnt niður á sveitarfélögin í takt við íbúafjölda. Kalka er dæmi um rekstur sem heilbrigð skynsemi segir manni að skynsamlegt sé að standa saman að. Þannig verði kostnaðurinn minnstur. Eingöngu er reiknað með arðsemi sem nægir til að standa undir rekstrinum. Ekki ágóða umfram það.

Það er komin tími til að sveitarfélögin slíðri nú sverðin. Og að stóri bróðirinn verði sá stóri bróðir sem  hjálpi og styðji  í stað þess að vilja stöðugt ráða hvað þeir minni aðhafast. Að menn sameinist um þá grundvallarþætti sem menn eru sammála um að þurfi að vera í lagi. Og frágangur sorps  sveitarfélaganna er svo sannarlega eitt af því sem menn geta verið sammála um að þurfi að vera í lagi.